Sáng 20-9, tiếp tục phiên họp thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến lần 2 về Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH sửa đổi). Một trong những vấn đề tiếp tục được quan tâm là rút BHXH một lần.
Thẩm tra nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, có ý kiến đề nghị kết hợp 2 phương án Chính phủ trình thành 1 phương án thống nhất và nghiên cứu nên có lộ trình giảm phần trăm mức hưởng khi nhận BHXH một lần. “Nếu thực hiện ngay và giảm mức hưởng xuống 50% sẽ có thể gây ra phản ứng chính sách”, bà Thúy Anh nói.
Vẫn theo đại diện cơ quan thẩm tra, đây là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, có ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động và vấn đề an sinh xã hội lâu dài, tác động nhất định đến tâm lý xã hội, người lao động. Do đó, cần phải tiếp tục đánh giá tác động, cân nhắc kỹ lưỡng, bao quát đối với nội dung sửa đổi, bổ sung quy định về hưởng BHXH một lần, tham vấn công chúng rộng rãi hơn về các phương án dự kiến sửa đổi, bổ sung...
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh
Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH Đào Ngọc Dung thừa nhận, quy định rút BHXH một lần là vấn đề hệ trọng. Nhắc lại yêu cầu của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại phiên họp 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, yêu cầu tính toán tích hợp 2 phương án trên để có phương án tối ưu, Bộ trưởng cho biết, sẽ báo cáo lại Chính phủ về đề xuất gộp 2 phương án làm 1, trong đó đảm bảo khuyến khích những người tiếp tục bảo lưu BHXH và giảm chính sách với người rút BHXH một lần.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý thêm, rút BHXH một lần là vấn đề lớn nhất trong sửa đổi luật. Chính phủ trình 2 phương án là quyền của cơ quan trình; các cơ quan sẽ có quan điểm, thảo luận, sau đó trình Quốc hội xem xét.
Một vấn đề khác được Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ giải trình là việc chưa bổ sung chế độ trợ cấp gia đình (trường hợp bảo vệ về con cái) trong lần sửa đổi này. Theo cơ quan này, cho đến nay, trợ cấp gia đình là chế độ BHXH duy nhất mà Việt Nam chưa thực hiện so với Công ước số 102 của Tổ chức Lao động Quốc tế. Với chế độ trợ cấp tử tuất, việc chi trả một lần không phải là phương thức được quy định trong Công ước số 102.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, hiện Việt Nam đang tham gia 8/9 loại hình BHXH. Riêng bảo hiểm gia đình, cần tập trung hỗ trợ trẻ em, người già. Sau khi xem xét, trao đổi với Bộ Tài chính, Chính phủ cho biết, nếu đưa thêm chính sách này vào dự thảo luật sẽ phát sinh thêm nhiều vấn đề, nội dung liên quan, đặc biệt là vấn đề tài chính ngân sách.
“Chúng ta dù chưa thực hiện chính sách này nhưng trong thực tiễn, những vấn đề liên quan trẻ em, gia đình đã có những chính sách khác bao phủ”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói. Ông cũng hứa Chính phủ sẽ đảm bảo hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động trước kỳ họp Quốc hội tháng 10 tới.
Tại dự thảo luật mới nhất, Chính phủ đề xuất 2 phương án rút BHXH một lần.
Phương án 1, người lao động đã tham gia BHXH trước khi luật có hiệu lực (dự kiến 1-7-2025), sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần. Người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi thì không được nhận BHXH một lần. Quy định này không áp dụng với các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của luật.
Phương án 2, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.