Do đặc thù phát triển, phần lớn các công trình nhà dân tại các đô thị lớn có diện tích mặt bằng chật hẹp, chỉ có một lối thoát duy nhất ra mặt ngõ hay mặt phố, trong khi các cửa sổ, lô gia hay sân thượng thường được lắp rào sắt chống trộm. Phần lớn diện tích tầng một hay được tận dụng làm cửa hàng hay nơi chứa hàng hóa, xe máy hoặc ôtô. Để nhà thông thoáng, gần như không bao giờ có tường hay cửa ngăn cách giữa cầu thang và diện tích tầng một.
Với cấu trúc kiểu như trên, những người ở tầng trên gần như không có cơ hội thoát hiểm nếu có hỏa hoạn lớn xảy ra tại tầng một, vì lửa và khói không chỉ chặn đường thoát duy nhất mà còn có xu hướng bùng thoát mạnh theo hướng cầu thang, bốc lên tận sân thượng, tỏa vào hết các phòng tầng trên. Càng mở cửa phía trên, càng tạo điều kiện để lửa và khói lan nhanh hơn. Thực tế nhiều vụ cháy gần đây đã chứng tỏ nhiều công trình kiểu nhà dân tại Việt Nam nguy hiểm thế nào với người sử dụng.
Nhìn chung, trang bị hệ thống phun nước chữa cháy tự động (Fire sprinklers), đặc biệt tại tầng một, là giải pháp an toàn nhất. Hệ thống phun nước chữa cháy tự động có khả năng tự kích hoạt phun nước khi nhiệt độ phòng vượt quá 60 độ C. Nước phun ra đủ dập lửa từ khi mới bùng phát khiến hỏa hoạn không thể lan rộng.
Thống kê cho thấy các công trình lắp hệ thống phun nước chữa cháy tự động gần như không gặp hỏa hoạn nghiêm trọng, gần như không có thiệt hại về người do hỏa hoạn. Ở nước ngoài, mọi công trình, mọi khu vực có nguy cơ hỏa hoạn cao, nguy hiểm cho người sử dụng, đều bị bắt buộc phải lắp đặt hệ thống phun nước chữa cháy tự động.
Dù vậy vấn đề nằm ở chỗ các hệ thống phun nước chữa cháy tự động đúng tiêu chuẩn đều rất đắt đỏ, khá phức tạp về mặt kỹ thuật với yêu cầu bảo trì cao, nằm ngoài khả năng tài chính của hầu hết gia chủ.
Sơ đồ một hệ thống phun nước chữa cháy tự động.
Hệ thống phun nước chữa cháy tự động đúng tiêu chuẩn cần đủ nguồn nước với áp suất luôn được duy trì khi kích hoạt, hoạt động độc lập với hệ thống cấp điện, cấp nước của công trình.
Trong thực tế, hệ thống phun nước chữa cháy tự động thường phải đi kèm hai máy phát điện chạy dầu, hai máy bơm áp lực và bể chứa nước riêng luôn có đủ nước theo yêu cầu, chưa kể hệ thống đường ống và đầu phun tự động được thiết kế riêng cho từng công trình.
Tự động và bán tự động
Khi nguy cơ hỏa hoạn, an toàn sinh mạng và tài sản của hàng trăm nghìn gia đình, cơ sở kinh doanh là sự thực hiện hữu, chúng ta không có lựa chọn nào khác ngoài tìm tòi áp dụng những giải pháp thực tế và phù hợp nhất.
Hệ thống phun nước chữa cháy tự động là giải pháp an toàn, nhưng đắt đỏ vì đó là hệ thống "tự động", chỉ thường áp dụng cho các công trình lớn, theo những yêu cầu, tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt.
Nếu áp dụng hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động, phù hợp với các công trình quy mô nhỏ, chi phí chắc chắn nhỏ hơn rất nhiều lần, mà hiệu quả chưa chắc đã kém hơn.
Chi phí thấp sẽ giúp nhiều hộ gia đình, hộ kinh doanh nhỏ trong diện hỏa hoạn nguy hiểm có khả năng lắp đặt hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động, chủ động bảo vệ an toàn tài sản tính mạng của chính mình.
Hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động
Sơ đồ hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động
Về cơ bản, hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động là một hệ thống đường ống nước với nhiều đầu phun nước lắp đặt ở nơi dễ cháy, hay trên lối thoát ra ngoài (ví dụ như tầng một, nơi để xe). Hệ thống đường ống này nối với hệ thống cấp nước của nhà, và có thể được đóng mở bằng tay thông qua một cái khóa nước đặt ở vị trí an toàn.
Khi có hỏa hoạn, người sử dụng chỉ cần mở khóa, nước sẽ theo đường ống thoát ra ở các vòi phun, tự động dập lửa. Khi hết lửa, người sử dụng chỉ cần đóng khóa. Để tăng hiệu quả dập lửa, có thể tăng dung tích bể chứa nước trên mái hay bố trí vòi phun dầy hơn (cách nhau khoảng 1m), hoặc có thể bổ xung máy bơm nước để tăng áp. Vòi phun có thể có thiết kế khác nhau phù hợp với áp suất nước để có thể phun nước dạng sương hay phun thành dòng.
Quả thực đây sẽ là hệ thống có thiết kế, lắp đặt rất đơn giản, với chi phí bảo trì gần như bằng không, luôn có thể vận hành theo ý muốn người sử dụng.
Vì sao hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động thực sự phù hợp?
Thực tế nhiều vụ hỏa hoạn gần đây cho thấy rõ phần lớn tai nạn chết người xảy ra do người trong nhà không thể thoát ra ngoài và không có trong tay công cụ để dập lửa, nhất là lửa tại lối thoát ra ngoài (sảnh, cầu thang hoặc tầng 1). Lửa không được dập tắt sẽ nhanh chóng lan ra khắp nơi, sinh khói độc, khiến các nạn nhân tử vong.
Nếu có hệ thống phun nước chữa cháy tự động, lửa sẽ bị dập tắt ngay khi chưa lan rộng. Dù vậy, lửa cũng có thể bị dập tắt khi chưa lan rộng với hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động đơn giản như mô tả ở trên.
Giả sử được trang bị hệ thống chữa cháy bán tự động như mô tả ở trên, khả năng các nạn nhân sẽ cứu được mình rất cao, chứ không đến mức bất lực, chỉ có thể dồn vào một chỗ chịu để khói lửa hoành hành. Với đặc điểm luôn có người và công trình quy mô nhỏ, thời gian để người sử dụng có thể kích hoạt hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động không hề lâu hơn thời gian hệ thống phun nước chữa cháy tự động tự kích hoạt.
Chữa cháy hiệu quả nhất tại thời điểm lửa mới bùng phát. Với đặc điểm nhiều ngõ ngách nhỏ, đường xá dễ tắc, chủ động dập lửa khi mới bùng phát hiệu quả hơn nhiều chờ đợi cứu hỏa. Để dập tắt đám cháy nhỏ không cần quá nhiều nước. Vì thế có lý do để tin rằng hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động, với nguồn nước sinh hoạt có sẵn, đủ để khống chế hỏa hoạn mới bùng phát giai đoạn đầu.
Kết luận
Với đặc điểm đơn giản, dễ lắp đặt, dễ vận hành, không cần bảo trì, không cần thiết kế đặc biệt, hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động hoàn toàn có thể được lắp đặt đại trà ở mọi công trình quy mô nhỏ, nơi có nguy cơ hỏa hoạn ảnh hưởng đến an toàn tính mạng người sử dụng.
Tôi mong là từng nhà tự suy xét, đặt ra giả thiết hỏa hoạn xấu nhất, để nhận ra các nguy cơ và tự trang bị cho mình các biện pháp bảo vệ chủ động. Một trong số các biện pháp hiệu quả nên cân nhắc chính là lắp đặt hệ thống phun nước chữa cháy bán tự động.
Nguyễn Thanh Bình
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.