Dữ liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho thấy từ ngày 6-7/9, giá gạo xuất khẩu liên tục giảm mạnh. Theo đó, gạo 5% tấm của Việt Nam hiện giảm 15 USD một tấn so với phiên 5/9 về 628 USD; gạo 25% tấm cũng giảm 15 USD về mức 613 USD một tấn. Đây là 2 phiên giảm liên tiếp mạnh nhất kể từ sau khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo.
Trên thị trường thế giới, gạo 5% của Thái Lan cũng giảm 15 USD về 618 USD một tấn, 25% tấm sụt 12 USD về 563 USD một tấn so với hôm 5/9.
Giá gạo xuất khẩu đi xuống được cho là bị tác động bởi lệnh áp trần của Philippines - nước tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam. 7 tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất gần 1,94 triệu tấn gạo sang nước này, chiếm gần 40% tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam.
Hôm 31/8, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr đã thiết lập trần giá gạo ở mức 41 peso (0,72 USD) một kg đối với gạo xay xát thường và 45 peso (0,79 USD) một kg với gạo xay xát tốt, tương đương 720-800 USD một tấn . Nguyên nhâp áp lệnh này là do giá bán lẻ trong nước của Philippines tăng nhanh và có tình trạng đầu cơ.
Ông Nguyễn Việt Anh, Tổng giám đốc Công ty TNHH Lương thực Phương Đông (ORICO) - đơn vị xuất khẩu gạo nằm trong top 10 - cho biết sau thông tin trên, doanh nghiệp bị một số đối tác nhập khẩu từ Philippines xin hủy tàu, số khác giãn hợp đồng trong quá trình chờ quyết định mới của nước này.
Tương tự, giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn ở An Giang cho hay từ đầu tháng 9 (sau một ngày xuất hiện lệnh áp giá trần của Philippines), 40% các nhà nhập khẩu ở quốc gia này đã xin hủy hợp đồng mua gạo từ công ty ông. Bởi các nhà nhập khẩu này cho biết càng bán họ sẽ càng lỗ. Hiện mức giá mua gạo tại kho của Việt Nam khoảng 640-670 USD một tấn, nếu cộng thêm chi phí vận chuyển, giá lên tới 900 USD một tấn. Trong khi đó, Philippines áp giá trần khoảng 738-810 USD một tấn, thấp hơn giá nhập khẩu.
"Các đối tác Philippines nói nếu các hợp đồng giá gạo trên 660 USD một tấn họ xin hủy, còn dưới giá này sẽ giao chậm lại", ông cho hay.
Trước đó, nhiều doanh nghiệp ở An Giang, Cần thơ cũng đã đàm phán với phía đối tác nhập khẩu nước này đề nghị mức giá 680-700 USD một tấn nhưng không nhận được sự đồng tình.
Các doanh nghiệp cho biết tạm thời xuất khẩu gạo sang Philippines sẽ chậm lại, nhưng nhu cầu mua gạo của Trung Quốc, Indonesia, Malaysia và châu Phi vẫn cao. Do đó, họ cho rằng giá gạo xuất khẩu có thể sớm tăng trở lại trong thời gian tới.
Cửa hàng gạo trên đường Thống Nhất, quận Gò Vấp (TP HCM) sáng 7/9. Ảnh: Thi Hà
Tại thị trường trong nước, giá gạo nội địa đang cao hơn nhiều so với giá xuất khẩu. Dữ liệu từ VFA cho thấy, giá gạo trong nước tuần cuối tháng 8 (từ 25-31/8) tiếp tục được điều chỉnh tăng từ 79-254 đồng một kg, tùy loại.
Cụ thể, mỗi kg gạo lứt loại 1 giá 12.646 đồng, gạo xát trắng loại 1 ở mức 14.750 đồng, gạo 5% tấm là 14.564 đồng, gạo 15% tấm khoảng 14.333 đồng và loại 25% tấm giá 14.033 đồng.
Tại các đại lý gạo ở TP HCM, giá gạo hôm 7/9 của nhiều cửa hàng được điều chỉnh thêm 500 đồng mỗi kg so với tuần trước đó. Gạo thơm hoa sữa từ 17.500 đồng một kg lên 18.000 đồng, nở xốp cơm mềm lên 22.500 đồng, sơ ri cũ lên 16.000 đồng...
Ông Nguyễn Văn Thành, đại lý gạo ở quận Bình Tân cho biết nguồn gạo hiện không khan hiếm nhưng giá tăng mỗi ngày khiến hoạt động kinh doanh khó khăn vì luôn phải điều chỉnh. Đối với những bếp ăn trường học, khu công nghiệp, ông Thành phải cân đối để không tăng giá liên tục nhằm giữ mối lâu dài.
"Đợt này, tôi chỉ nhập để bán đủ trong tuần, không dám trữ nhiều vì lo giá giảm sẽ lỗ khi sức mua yếu", ông nói.
Tại cửa hàng gạo trên đường Phạm Văn Chiêu (Gò Vấp), ông Lành - chủ cửa hàng - cho biết 2 ngày gần đây, giá gạo nhập vào vẫn tăng khoảng 200-500 đồng một kg nhưng ông chưa thay bảng giá mới vì sức mua ế ẩm.
Theo các thương lái, nguyên nhân khiến giá lúa gạo ở thị trường trong nước tăng nhanh hơn so với xuất khẩu vì lúa vụ hè thu sắp hết. Do đó, nhiều đơn vị mua hàng về kho để tích trữ khiến giá tăng.
Trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ mới đây, VFA ghi nhận giá gạo tăng quá nhanh dẫn đến chuỗi cung ứng bị đứt gãy từ nông dân đến thương lái, nhà máy xay xát chế biến và doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Điều này khiến các doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn trong việc huy động nguồn hàng để thực hiện các hợp đồng đã ký.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, hết tháng 8, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 3,17 tỷ USD, tăng hơn 36% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá gạo xuất khẩu bình quân trong 8 tháng qua đạt 542 USD một tấn, tăng 11,5% so với cùng kỳ 2022.
Thi Hà