Chỉ đạo trên của Chủ tịch UBND TPHCM được đưa ra sau khi có kết luận thanh tra của Thanh tra TPHCM về việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất được thu hồi tại Dự án tạo Quỹ đất đô thị cho thành phố, dọc đường Nguyễn Hữu Thọ thuộc xã Phước Kiển và xã Nhơn Đức, huyện Nhà Bè (gọi là dự án). Thời kỳ thanh tra: theo thời gian thực hiện dự án.
Dự án tạo Quỹ đất đô thị cho thành phố là dự án tạo quỹ đất sạch đầu tiên trong thành phố, nhằm mục đích đấu giá quyền sử dụng đất, giao quyền sử dụng đất cho nhà đầu tư có năng lực thực hiện nhanh các dự án đầu tư của thành phố theo quy hoạch đã được phê duyệt.
Theo Thanh tra TPHCM, trong quá trình thực hiện đã có nhiều vướng mắc, thiếu sót, vi phạm liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho người dân tại dự án và trong việc quản lý, sử dụng đất dự án sau thu hồi.
Một góc huyện Nhà Bè
Chậm tiến độ hơn 20 năm
Cụ thể, dự án được phê duyệt tiến độ đầu tư từ năm 1999-2000 nhưng đến nay chưa hoàn thành việc bồi thường, hỗ trợ, thu hồi đất. Còn 38 trường hợp không đồng ý nhận tiền bồi thường, hỗ trợ tại dự án. Trong đó, có 22/38 trường hợp chưa đồng ý bàn giao mặt bằng nhưng UBND huyện Nhà Bè chưa thực hiện cưỡng chế thu hồi đất theo quy định. Các đơn vị thực hiện dự án cũng chưa thực hiện đầy đủ khối lượng các hạng mục đầu tư được UBND TPHCM phê duyệt. Cụ thể, chỉ có bản đồ tuyến mà chưa có bản đồ đo đạc được cấp có thẩm quyền phê duyệt để xác định ranh đất thu hồi; không cắm cột mốc khu đất thu hồi để quản lý bàn giao theo quy định. Việc chỉnh lý hoặc thu hồi các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của các hộ bị giải toả cũng chưa thực hiện xong. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý, sử dụng đất cũng như tiến độ đầu tư xây dựng các dự án được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận đầu tư.
Trong khi đó, việc thực hiện chính sách hỗ trợ bổ sung mua căn hộ chung cư theo chỉ đạo của UBND TPHCM đã kéo dài chưa thực hiện được. Nguyên nhân do chủ đầu tư được giao đầu tư xây dựng chung cư là Công ty Mê Kông chậm hoàn thành việc đầu tư xây dựng, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân bị thu hồi đất (nay đã hơn 20 năm), tiềm ẩn khiếu nại, tố cáo của người dân.
Lỏng lẻo trong quản lý đất được thu hồi
Cũng theo Thanh tra TPHCM, hầu như toàn bộ khu đất được thu hồi tại dự án trên đã được Sở TN-MT cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các chủ đầu tư. Tuy nhiên, đến nay một số nơi chưa hoàn tất công tác giải phóng mặt bằng, thu hồi đất; chưa hoàn thành việc chỉnh lý hoặc thu hồi các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của các hộ dân bị giải toả.
Một đoạn đường Nguyễn Hữu Thọ (NHà Bè)
Thanh tra thành phố cũng chỉ rõ, trong quản lý đất được thu hồi tại dự án, UBND huyện Nhà Bè và các chủ đầu tư còn lỏng lẻo dẫn đến tình trạng có người dân, đơn vị khác chưa bàn giao đất thu hồi hoặc lấn chiếm đất để sử dụng vào mục đích cá nhân, kinh doanh thu lợi.
Các phần đất có quy hoạch 1/2000 là đường dự kiến, nằm giữa các phân khu của khu đất bên trái đường Nguyễn Hữu Thọ đến nay không rõ đơn vị chịu trách nhiệm quản lý, đầu tư xây dựng. Điều này dẫn đến việc đầu tư không đồng bộ, ảnh hưởng đến kiến trúc, cảnh quan toàn tuyến đường và không đúng theo quy hoạch 1/2.000 đã được phê duyệt.
Tại khu đất bên trái đường Nguyễn Hữu Thọ, cơ quan quản lý nhà nước có liên quan và các chủ đầu tư dự án (gồm Công ty CP Phú Hoàng Anh, Công ty TNHH Phát triển Tây – nay là Công ty TNHH Kiến Á Galleria, Công ty CP An Tây, Công ty Cổ phần kinh doanh bất động sản phát triển nhà thành phố - HD REAL) có nhiều thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trong quá trình quản lý, sử dụng đất, thực hiện các dự án đầu tư xây dựng.
Cụ thể, các đơn vị này chia nhỏ phân khu chức năng không đúng theo quy hoạch 1/2000 đã được phê duyệt; không cắm ranh mốc đất thuộc dự án ngoài thực địa để quản lý, đầu tư xây dựng chậm tiến độ, xây dựng chưa đúng quy hoạch được duyệt. Bên cạnh đó, còn xây dựng không có giấy phép, sai mục đích sử dụng… Cá biệt, tại một số phân khu, dù đã được giao đất từ nhiều năm nay nhưng chủ đầu tư chưa thực hiện đầu tư xây dựng, không rào chắn, để đất trống, hoang hóa, gây lãng phí nguồn lực đất đai.
Nhùng nhằng việc thực hiện nghĩa vụ tài chính với ngân sách
Liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ tài chính với ngân sách nhà nước, theo Thanh tra thành phố, trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp tiền trúng đấu giá đất khu đất bên trái đường Nguyễn Hữu Thọ, Liên danh 3 đơn vị và Công ty Phú Long thanh toán tiền đấu giá quyền sử dụng đất chậm tiến độ so với thời gian quy định nhưng chưa được Hội đồng đấu giá quyền sử dụng đất Thành phố (gọi là Hội đồng đấu giá) xem xét, xử lý trách nhiệm. Sau khi được hội đồng này giải quyết cho chuyển giao quyền lợi, trách nhiệm của Liên danh 3 đơn vị trúng đấu giá 14 khu đất phía trái đường Nguyễn Hữu Thọ và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của 14 khu đất cho Công ty TNHH Địa ốc Phú Long thì các công ty trên đều chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính (thuế trước bạ, VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp) với nhà nước.
Liên quan đến việc xác định nghĩa vụ tài chính bổ sung của Công ty Phú Long sau khi có thay đổi chỉ tiêu quy hoạch 1/2000 so với chỉ tiêu quy hoạch khi đấu giá, Hội đồng đấu giá đã có công văn đề xuất cho cấn trừ và Công ty Phú Long không phải nộp thêm nghĩa vụ tài chính cho thành phố. Theo Thanh tra thành phố, việc này chưa đảm bảo về cơ sở pháp lý do pháp luật không có quy định điều chỉnh. Trong khi trước đó, để giải quyết khó khăn của Công ty Phú Long do chậm được bàn giao đất, Hội đồng đấu giá đã có văn bản và UBND TPHCM đã chấp thuận cho phép công ty này được tạm dừng nộp 30% tiền trúng đấu giá còn lại là116,2 tỷ đồng kể từ tháng 11-2005, mãi đến tháng 8-2007 mới tiếp tục nộp bổ sung.
Trước những vi phạm, thiếu sót nêu trên, Chủ tịch UBND TPHCM đã chỉ đạo giao ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông chủ trì phối hợp UBND huyện Nhà Bè và cơ quan có liên quan lập kế hoạch, khẩn trương thực hiện khắc phục vi phạm, thiếu sót liên quan đến dự án trên, để đẩy nhanh tiến độ hoàn thành và thực hiện thanh, quyết toán đúng quy định, không để kéo dài.
Giao UBND huyện Nhà Bè nghiên cứu, đề xuất trình UBND TPHCM có giải pháp căn cơ, khả thi để giải quyết quyền lợi cho người dân có đất nông nghiệp bị thu hồi tại Dự án tạo quỹ đất đô thị cho TPHCM mà không được mua căn hộ do chậm trễ trong việc thực hiện chính sách từ nhiều năm nay, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân có đất bị thu hồi. Đồng thời rà soát việc ban hành quyết định bố trí 42 nền tái định cư cho các hộ dân phân khu 6 để xử lý theo quy định; phối hợp Cục thuế Thành phố kiểm tra, xử lý, không để thất thu ngân sách.
Giao Sở Tài chính TPHCM chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan rà soát, truy lục, phục hồi và lưu trữ hồ sơ đấu giá đấu giá đất khu đất bên trái đường Nguyễn Hữu Thọ; thực hiện rà soát, đối chiếu về thời điểm thu tiền, thời hạn thu tiền, số tiền đã tư từ bán đấu giá khu đất bên trái của Liên danh 3 đơn vị trúng đấu giá và Công ty Phú Long được chuyển giao quyền, nghĩa vụ để báo cáo, đề xuất trình UBND TPHCM xem xét, chỉ đạo, xử lý theo quy định…
Chủ tịch UBND TPHCM yêu cầu các đơn vị thực hiện xong nội dung được giao trước ngày 30-9-2023.
THU HƯỜNG - ĐỖ TRÀ GIANG