(KTSG Online) – Hôm 21-9, chính phủ Nga tuyên bố tạm thời cấm xuất khẩu xăng và dầu diesel sang tất cả các nước, ngoại trừ 4 nước thuộc Liên Xô cũ. Quyết định này có hiệu lực ngay lập tức và nhằm ổn định thị trường nhiên liệu nội địa.
- Thế giới chật vật sản xuất dầu diesel để đáp ứng đủ nhu cầu
- Giá dầu lên mức cao nhất trong năm, hướng tới ngưỡng 100 đô la/thùng
Điện Kremlin cho biết, lệnh cấm không áp dụng đối với nhiên liệu được cung cấp theo các thỏa thuận liên chính phủ cho các thành viên của Liên minh Kinh tế Á-Âu do Moscow dẫn đầu, bao gồm Belarus, Kazakhstan, Armenia và Kyrgyzstan.
“Các hạn chế xuất khẩu tạm thời sẽ giúp bão hòa thị trường nhiên liệu trong nước, từ đó sẽ giảm giá cho người tiêu dùng”, Điện Kremin cho biết trong một tuyên bố.
Trong những tháng gần đây, Nga rơi vào tình trạng thiếu xăng và dầu diesel. Giá nhiên liệu bán buôn trong nước tăng vọt, dù giá bán lẻ bị giới hạn dưới mức trần để kiểm soát lạm phát.
Tình trạng thiếu xăng dầu đặc biệt nghiêm trọng ở một số khu vực vựa lúa mì thuộc phía nam nước Nga, nơi nhiên liệu rất quan trọng đối với hoạt động thu hoạch mùa màng. Một cuộc khủng hoảng nhiên liệu nghiêm trọng là điều Điện Kremlin muốn tránh khi cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra vào tháng 3.
Các thương nhân cho biết, thị trường nhiên liệu của Nga bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bao gồm hoạt động bảo trì tại các nhà máy lọc dầu, tắc nghẽn đường sắt và hoạt động xuất khẩu gia tăng khi đồng rúp mất giá.
Theo các thương nhân và dữ liệu của LSEG, Nga đã cắt giảm xuất khẩu dầu diesel và gasoil (một sản phẩm chưng cất trung gian được sử dụng cho nhiên liệu diesel) bằng đường biển gần 30% xuống còn khoảng 1,7 triệu tấn trong 20 ngày đầu tháng 9 so với cùng kỳ tháng 8.
Trước đó, để ổn định tình hình trên thị trường nhiên liệu, chính phủ Nga đã nâng hạn ngạch cung cấp bắt buộc về xăng và nhiên liệu diesel sử dụng cho động cơ ở sàn giao dịch hàng hóa trong nước.
Năm ngoái, Nga xuất khẩu 4,81 triệu tấn xăng và gần 35 triệu tấn dầu diesel.
Động thái cấm xuất khẩu nhiên liệu của Nga diễn ra giữa lúc giá dầu thô trên thị trường quốc tế đang hướng đến ngưỡng 100 đô la/thùng. Điều này làm dấy lên lo ngại ở thế giới phương Tây rằng Nga có thể đang tăng cường “vũ khí hóa” nguồn cung năng lượng để trả đũa lệnh trừng phạt của phương Tây.
Giá dầu diesel ở châu Âu tăng vọt sau thông báo trên của chính phủ Nga, với mức tăng gần 5% lên trên 1.010 đô la/tấn. Giá dầu thô cũng đảo ngược mức giảm trước đó, với dầu Brent tăng 1% lên 94 đô la/thùng.
Nga là một trong những nhà cung cấp dầu diesel lớn nhất thế giới và là nhà sản xuất dầu thô hàng đầu. Nước này đã cắt giảm khẩu dầu thô theo một thỏa thuận với Saudi Arbia và liên minh OPEC+, góp phần khiến giá dầu tăng 30% kể từ tháng 6.
Việc Nga thắt chặt nguồn cung nhiên liệu vào thời điểm các ngân hàng trung ương chật vật kiểm soát lạm phát có thể khiến giá dầu thô vượt ngưỡng 100 đô la/thùng lần đầu tiên sau 13 tháng.
“Nga muốn gây đau đớn cho châu Âu và Mỹ và có vẻ như nước này đang áp dụng lại chiến thuật khí đốt trên thị trường dầu mỏ trước những tháng mùa đông. Nga đang cho thấy rằng nước này vẫn chưa ngừng sử dụng quyền lực trên thị trường năng lượng”, Henning Gloystein, giám đốc năng lượng, khí hậu và tài nguyên tại hãng tư vấn địa chính trị Eurasia Group, bình luận.
Dù cho biết lệnh cấm xuất khẩu nhiên liệu chỉ mang tính “tạm thời” và được thiết kế để giải quyết tình trạng giá năng lượng ngày càng tăng ở Nga, nhưng Điện Kremlin không đưa ra khung thời gian khi nào biện pháp này sẽ kết thúc.
Việc Nga thắt chặt nguồn cung khí đốt cung cấp cho châu Âu sau chiến sự Ukraine hồi năm ngoái đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu, gây ra lạm phát và gây tổn thương cho các ngành công nghiệp cũng như người tiêu dùng trên toàn thế giới.
“Năm ngoái, Nga cho biết việc cắt giảm nguồn cung khí đốt chỉ là tạm thời nhưng liên tục thắt chặt hoạt động xuất khẩu. Khi mùa đông đang đến gần, động thái cấm xuất khẩu diesel có thể dễ dàng đẩy giá dầu trở lại trên 100 đô la/thùng, kéo theo tất cả những hệ lụy cho nền kinh tế thế giới”, Gloystein cảnh báo.
Diesel là nhiên liệu chính của nền kinh tế toàn cầu, đóng vai trò quan trọng trong vận tải hàng hóa và hàng không. Các sản phẩm phái sinh của dầu diesel như dầu sưởi đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi sự tăng giá trong mùa đông. Đức và vùng đông bắc Mỹ đều phụ thuộc rất nhiều vào nhiên liệu này để sưởi ấm nhà cửa.
Thị trường xăng và dầu diesel vốn đã tương đối thắt chặt do nhu cầu tăng cao và hoạt động bảo trì của các nhà máy lọc dầu trong mùa hè. Giá xăng đắt đỏ hơn đang là vấn đề gây đau đầu cho Tổng thống Mỹ Joe Biden và các nhà lãnh đạo khác.
Theo Công ty phân tích dữ liệu vận tải hàng hóa Kpler, Nga là nước xuất khẩu dầu diesel bằng đường biển lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ. Và trước chiến sự Ukraine, Nga là nước xuất khẩu dầu diesel lớn nhất sang Liên minh châu Âu (EU).
EU và Mỹ phần lớn đã cấm nhập khẩu nhiên liệu tinh chế của Nga kể từ tháng 2, buộc Moscow phải chuyển hướng xuất khẩu sang Thổ Nhĩ Kỳ và các nước ở Bắc Phi và Mỹ Latin. Trong khi đó, các nước phương Tây tăng nhập khẩu dầu diesel từ Ấn Độ và Trung Đông.
Tuy nhiên, nhiên liệu của Nga, đặc biệt là dầu diesel, vẫn là một nguồn cung quan trọng cho thị trường. Theo Kpler, trong tháng 8, Nga đã xuất khẩu hơn 30 triệu thùng dầu diesel và gasoil bằng đường biển.
Kpler cho biết thêm, Nga cũng xuất khẩu 90.000 thùng xăng đường biển mỗi ngày trong tháng 8.
Giá xăng ở Nga đang tăng mạnh, làm tăng áp lực lạm phát. Tổng thống Vladimir Putin gọi đây là “vấn đề chính” đối với nền kinh tế Nga.
Một trong những yếu tố chính thúc đẩy các nhà sản xuất nhiên liệu của Nga tăng cường khẩu xăng dầu là đồng rúp mất giá, khiến xuất khẩu trở nên hấp dẫn hơn.
Theo Reuters, Financial Times