"Tôi đang gửi thông điệp tới toàn thể bạn bè khắp thế giới, hãy thể hiện thái độ bất bình với những người đã bắt tôi và gia đình", Tổng thống Gabon Ali Bongo, 64 tuổi, nói trong video đăng trên mạng xã hội ngày 30/8.
Bongo cho biết con trai và vợ ông đang bị giữ ở nơi khác. Ông nói thêm bản thân vẫn bị quản thúc trong dinh thự và chưa xảy ra vấn đề gì.
Một lãnh đạo quân đội thông báo con trai và cũng là cố vấn thân cận Noureddin Bongo Valentin của Tổng thống Bongon bị bắt với cáo buộc "phản quốc". Chánh văn phòng tổng thống Ian Ghislain Ngoulou cùng các quan chức hàng đầu của đảng Dân chủ Gabon (PDG) cầm quyền cũng bị bắt.
Tổng thống Gabon Ali Bongo lên tiếng hậu đảo chính ngày 30/8. Video: Twitter/@LarryMadowo
Nhóm sĩ quan quân đội Gabon trước đó cùng ngày tuyên bố lên nắm quyền, ngay sau khi Tổng thống Bongo được xác nhận tái đắc cử nhiệm kỳ ba với 64,27% phiếu bầu. Các sĩ quan tuyên bố hủy kết quả bầu cử và cho giải tán mọi thể chế nhà nước, đồng thời đóng biên tới khi có thông báo mới.
Trung Quốc kêu gọi đảm bảo an toàn cho Tổng thống Bongo, trong khi Pháp cho biết đang theo dõi sát sao các diễn biến ở Gabon. Liên minh châu Âu (EU) cũng bày tỏ lo ngại biến cố ở Gabon làm gia tăng bất ổn khu vực châu Phi, nơi đã xảy ra nhiều cuộc đảo chính.
Ali Bongo là con trai cựu tổng thống Omar Bongo, người cầm quyền năm 1967-2009. Ông làm việc trong chính quyền của cha mình với vai trò Bộ trưởng Quốc phòng suốt 10 năm và được bổ nhiệm làm Ngoại trưởng năm 1989, giữ chức vụ này trong ba năm.
Trong cuộc bầu cử năm 2009, Ali Bongo đắc cử Tổng thống với 42% phiếu bầu. Tuy nhiên, trong suốt thời gian nắm quyền từ năm 2009, Tổng thống Ali Bongo luôn bị phe đối lập hoài nghi về tính chính danh của mình. Tới cuộc bầu cử năm 2016, ông tiếp tục bị nghi ngờ thiếu minh bạch khi đánh bại đối thủ với chỉ 6.000 phiếu. Phe đối lập Gabon cáo buộc đã xảy ra gian lận bầu cử, song PDG bác bỏ.
Quân đội Gabon nói rằng họ đảo chính vì nhận thấy cuộc tổng tuyển cử mới nhất "thiếu uy tín" và "sự quản lý vô trách nhiệm dẫn tới mối gắn kết xã hội ngày càng suy giảm, có nguy cơ đẩy đất nước vào cảnh hỗn loạn".
Gabon có diện tích gần 270.000 km2 và dân số khoảng 2,3 triệu người. Quốc gia Trung Phi này từng là thuộc địa của Pháp và được trao trả độc lập năm 1960. Nước này giáp Vịnh Guinea về phía tây, là láng giềng của Guinea Xích đạo, Cameroon và Cộng hòa Congo.
Niger, quốc gia ở Tây Phi, tháng trước cũng xảy ra đảo chính. Cộng đồng Kinh tế Các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) phản đối, áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt kinh tế và phong tỏa giao thông với Niger, đồng thời kích hoạt lực lượng thường trực để chuẩn bị cho kịch bản can thiệp quân sự vào nước này nhằm khôi phục chính phủ dân sự.
Vị trí Gabon. Đồ họa: pasec
Ngọc Ánh (Theo AFP)